Πέμπτη 4 Ιουνίου 2015

To Σχέδιο Μάρσαλ στη Βαλύρα Μεσσηνίας και η βάρκα της , το 1952

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ.

ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΑΛΥΡΑΣ

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ 1952 . ΜΕ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ 4 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΓΕΦΥΡΑ- ΒΑΡΚΑ ΒΑΛΥΡΑΣ

Μετά τον πόλεμο του ΄40,την κατοχή, και τη λήξη του δεύτερου εμφυλίου, το 1949 στο Γράμμο και το Βίτσι με τη βοήθεια της Αμερικής και το σχέδιο Μάρσαλ, η Ελλάδα δειλά-δειλά άρχισε να αναπτύσσεται οικονομικά. Εδώ στις τέσσερις φωτογραφίες βλέπουμε τις αγελάδες να δωρίζονται σε βαλυραίικες οικογένειες διασφαλίζοντας έτσι γάλα, προϊόντα γάλακτος, κρέας, φουσκί και απασχόληση και όνειρα αισιοδοξίας. Μετά τις φωτογραφίες που φωτογραφίζονται οι Βαλυραίοι με τις αγελάδες ,την κατρ-ποστάλ γέφυρα της σιδερένιας γέφυρας Βαλύρας και τη βάρκα της με τα πρόσωπα, υπάρχει πληροφοριακό υλικό για το σχέδιο Μάρσαλ.

Τα γράφουμε για να μην ξεχνάμε την ιστορία μας.

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΑΜΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ.ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΤΣΕΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΠΙΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΙΚΙΑ ΜΑΚΡΗ

ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΤΟ ΖΕΥΓΟΣ ΣΤΑΘΑ, ΤΡΥΦΩΝΑΣ ΒΙΓΚΟΣ ΚΑΙ ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΛΙΚΑΣ, ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΤΟΥΡΑΜΑΚΟΣ η ΓΚΟΥΜΑΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΖΑΛΑΒΡΑΣ

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΖΑΛΑΒΡΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ, Ο ΤΡΥΦΩΝΑΣ ΒΙΓΚΟΣ ΜΕ ΤΗ ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ.ΠΙΣΩ Η ΟΙΚΙΑ ΛΙΟΝΤΗΡΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ Η ΓΙΑΓΙΑ ΛΙΟΝΤΗΡΕΝΑ.

Μετά από λίγα χρόνια ο Γρηγόρης Τζαλαβράς πλακώθηκε από τα χώματα που δούλευε στο καμίνι στη Λάμπαινα και βρήκε φρικτό θάνατο.Ήταν Σεπτέμβρης και το μάθαμε στο πανηγύρι του Μελιγαλά που βοηθούσα το θείο μου Βαγγέλη Βάκρινο, πουλώντας παστέλι με μέλι και κρύο νερό, από πάγο, αναψυκτικά και διάφορα παιχνίδια.

Η ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΓΕΦΥΡΑ ΒΑΛΥΡΑΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΒΡΗΚΑ ΣΕ ΠΑΛΑΙΟΠΩΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μετά την ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας Βαλύρας το μεταφορικό μέσο στο ποτάμι της Μαυροζούμενας,τους χειμερινούς μήνες ήταν η βάρκα.ΟΙ εικονιζόμενες είναι η Μαρίκα Γεωργακοπούλου,κόρη του γιατρού κρατώντας το καλάμι, η Σία Αθανασία Μπάκα κόρη του Παναγιώτη και αδελφή του οδοντίατρου Γιώργη, η Μαρία Γεωργακοπούλου Σινάπη η Δήμητρα Μουρούσια, η Βουλοα Γεωργακοπουλου του Δημητρίου και ο μικρός ξάδελφος Θόδωρος Γεωργακόπουλος του Μαρίνου, μαθητής τρίτης δημοτικού,το 1952.
Υ\Σ.Σε ανάρτηση στην ιστοσελίδα μας έχουμε τον τίτλο: Η ιστορία της γέφυρας στη Βαλύρα και η βάρκα της, με πλούσιο συλλεκτικό και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Με τον όρο σχέδιο Μάρσαλ εννοείται η οικονομική ενίσχυση κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου, αποκύημα της εξωτερικής πολιτικής των Η.Π.Α. μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της αντίληψης ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών.

«[…]το κύριο χαρακτηριστικό της αμερικανικής πολιτικής απέναντι στην Σοβιετική Ένωση θα πρέπει να είναι μία υπομονετική αλλά σταθερή και άγρυπνη ανάσχεση (containment) των επεκτατικών τάσεων της […]».-George Kennan, Αμερικανός διπλωμάτης

Με τα λόγια αυτά δόθηκε το στίγμα της αμερικανικής πολιτικής που ακολουθήθηκε τα επόμενα χρόνια¹. Στις 12 Μαρτίου του 1947 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, αγορεύοντας στο Κογκρέσο, δεσμεύθηκε ότι η χώρα του θα παρείχε γενναία οικονομική ενίσχυση στα κράτη που θα επιθυμούσαν και θα «[…]αντιστέκονταν σε απόπειρες καθυπόταξης από οπλισμένες μειοψηφίες ή από ξένες πιέσεις[…]»².

Οι θέσεις, αυτές, της αμερικανικής εξουσίας εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη δια μέσου του Σχεδίου Μάρσαλ. Επρόκειτο για οικονομικήβοήθεια που χορηγήθηκε σε χώρες της Ευρώπης. Αποσκοπούσε αφενός στην τόνωση των οικονομιών τους, (που με σημαντικά δάνεια χρηματοδότησαν έτσι τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο αγορές τους) και αφετέρου, εξυπηρετούσε άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, που επιθυμούσε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, εξαιτίας ανέχειας, στη σφαίρα επιρροήςτης Σοβιετικής Ένωσης. Η χορηγία της βοήθειας αυτής δεν έγινε με διμερείς διαδικασίες, αλλά με όρους που τέθηκαν από τηνΟυάσιγκτον. Αυτοί περιλάμβαναν την καταστολή των κομουνιστικών απειλών και την έμμεση περιστολή της ανεξαρτησίας των δικαιούχων κρατών, μιας και με όπλο το μπλοκάρισμα των πιστώσεων η αμερικανική ηγεσία μπορούσε να πιέσει τις κυβερνήσεις σε περίπτωση που αρνούνταν να ανταποκριθούν στις επιθυμίες της. Τον Ιούλιο του 1947 ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία» (OEEC), που αποσκοπούσε στη διαχείριση του Σχεδίου Μάρσαλ, ενώ το 1949 ακολούθησε η ίδρυση από τους Σοβιετικούς του «Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (COMECON)³.

Πρώτοι παραλήπτες της βοήθειας που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ, ήταν οι χώρες που κατά τη γνώμη της Αμερικανικής ηγεσίας κινδύνευαν άμεσα από την εξάπλωση του κομμουνισμού, δηλαδή της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ήδη την ίδια περίοδο, δηλαδή αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, στην Ελλάδα, κομμουνιστές αντάρτες είχαν έρθει σε ένοπλη αντιπαράθεση ενάντια στην φιλομοναρχική κυβέρνηση η οποία υποστηριζόταν από τους Βρετανούς που διατηρούσαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις στην χώρα. Στις21 Φεβρουαρίου του 1947, όμως, η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διέκοπτε κάθε βοήθεια στην Ελλάδα, αδυνατώντας να επωμιστεί το βάρος⁴. Η αμερικανική κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα, θεωρώντας ότι αν η Ελλάδα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών, τότε όλη η Μέση Ανατολή και ένα μέρος της Βόρειας Αφρικής θα υπάγονταν στον έλεγχο τηςΜόσχας. Oι Αμερικανοί αντικατέστησαν τους Βρετανούς και η παρέμβασή τους αυτή κατέληξε στην επικράτηση της μοναρχικής κυβέρνησης τον Αύγουστο του 1949⁵.

Με τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο έχουμε την απαρχή ενός αμερικανικού παρεμβατισμού που με πρόσχημα τον κομμουνιστικό κίνδυνο «πρόσφερε» την πλήρη συμπαράσταση, οικονομική και στρατιωτική, σε οποιαδήποτε χώρα κινδύνευε να συμπεριληφθεί στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης⁶. Ο παρεμβατισμός αυτός καθόρισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική για τα επόμενα είκοσι χρόνια, ενώ παράλληλα αποτέλεσε και τον ακρογωνιαίο λίθο του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (North Atlantic Treaty Organization ήNATO), που ιδρύθηκε στις 4 Απριλίου του 1949.⁷

Ο όρος "Σχέδιο Μάρσαλ" εδραιώθηκε ως μεταφορική έννοια, οποιουδήποτε μεγάλης κλίμακας κρατικού προγράμματος, που έχει ως στόχο να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα. Χρησιμοποιείται κυρίως από τους Αμερικανούς φιλελεύθερους όταν ζητούν ομοσπονδιακή οικονομική κάλυψη για να διορθωθεί κάποια "αποτυχία" στον ιδιωτικό τομέα.⁸

Η οικονομική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ διαιρέθηκε ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες, βασισμένη στο "κατά κεφαλήν" εισόδημα. Περισσότερη ενίσχυση δόθηκε στις μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις, καθώς επικρατούσε η άποψη ότι η αποκατάστασή τους ήταν στοιχειώδης για τη γενική αναβίωση της Ευρώπης. Ακόμη, περισσότερη "κατά κεφαλήν" βοήθεια δόθηκε στους Συμμάχους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ λιγότερη δόθηκε σε αυτούς που αποτελούσαν τιςΔυνάμεις του Άξονα, ή σε αυτούς που απλώς παρέμειναν ουδέτεροι. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την ενίσχυση του σχεδίου Μάρσαλ ανά χώρα και έτος (σε εκατομμύρια δολλάρια) από Το Σχέδιο Μάρσαλ Πενήντα Χρόνια Μετά. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη ομοφωνία όσον αφορά τα ακριβή ποσά, καθώς διάφοροι στοχαστές διαφωνούν στο ποια ακριβώς στοιχεία της Αμερικανικής βοήθειας εκείνη την περίοδο, ήταν μέρος του σχεδίου Μάρσαλ.

Χώρα	1948/49 ^{(εκατομμύρια $)}	1949/50 ^{(εκατομμύρια $)}	1950/51 ^{(εκατομμύρια $)}	Σύνολο ^{(εκατομμύρια $)}
Αυστρία	232	166	70	488
Βέλγιο και Λουξεμβούργο	195	222	360	777
Γαλλία	1085	691	520	2296
Γερμανία^[1]	510	438	500	1448
Δανία	103	87	195	385
Ελβετία	—	—	250	250
Ελλάδα	175	156	45	366
Ηνωμένο Βασίλειο	1316	921	1060	3297
Ιρλανδία	88	45	—	133
Ισλανδία	6	22	15	43
Ιταλία και Trieste	594	405	205	1204
Νορβηγία	82	90	200	372
Ολλανδία	471	302	355	1128
Πορτογαλία	—	—	70	70
Σουηδία	39	48	260	347
Τουρκία	28	59	50	137

Κριτική

Οι πρώτοι ιστορικοί του σχεδίου Μάρσαλ το είδαν ως μία ολοκληρωτική επιτυχία της γενναιοδωρίας των Αμερικανών. Η κριτική όμως του σχεδίου Μάρσαλ έγινε δημοφιλής σε ιστορικούς της ρεβιζιονιστικής σχολής, όπως ο Walter LaFeber, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και του 1970. Υποστήριζαν πως το σχέδιο ήταν δείγμα του Αμερικανικού οικονομικούιμπεριαλισμού και πως αποτελούσε απόπειρα απόκτησης του ελέγχου της Δυτικής Ευρώπης, όπως ακριβώς οι Σοβιετικοί ήλεγχαν την Ανατολική. Όντας κάθε άλλο από γενναιόδωρο, οι κριτικοί του σχεδίου Μάρσαλ υποστήριξαν πώς ήταν αποτέλεσμα των γεωπολιτικών στόχων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο οικονομολόγος Tyler Cowen παρατήρησε πως τα κράτη που έλαβαν τη μεγαλύτερη "κατά κεφαλήν" ενίσχυση (Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Ελλάδα) είδαν τη μικρότερη ανάπτυξη ανάμεσα στα έτη 1947 και 1955, ενώ τα κράτη που έλαβαν τη μικρότερη ενίσχυση (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία) αναπτύχθηκαν περισσότερο από τα υπόλοιπα. Πρέπει όμως να τονισθεί πως τα τελευταία ήταν και τα πιο κατεστραμμένα, άρα είχαν και τις μεγαλύτερες προοπτικές αποκατάστασης.

To 1942 η Επιτροπή Οικονομικής Ανάπτυξης ανέδειξε ένα επιστημονικό επιτελείο για το ομόλογο τμήμα του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων. Οι ιδρυτές ήταν διευθυντές των βιομηχανιών ατσαλιού και ηλεκτρισμού όπως και των αυτοκινητοβιομηχανιών της Αμερικής, οι οποίοι όφειλαν το κέρδος τους στην παραγωγή πολεμικού υλικού. Αντιμετωπίζοντας μια περίοδο ειρήνης, φοβήθηκαν πως θα ήταν υποχρεωμένοι να ανταγωνιστούν εταιρίες σε επίπεδο μιας ελεύθερης αγοράς. Τα οικονομικά συμφέροντα των εταιριών συνέπεσαν με τα πολιτικά συμφέροντα του προέδρου Τρούμαν (τα οποία ακόμα λαμβάνουν κριτικές ως τα υπαίτια ενός "μεγάλου κράτους") και έτσι δημιουργήθηκε μια συμμαχία μεταξύ κράτους και εταιριών.

Παραπομπές-Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1: Τσακαλογιάννης, Πάνος., 2000, Σύγχρονη Ευρωπαική Ιστορία από την Βαστίλη στο τείχος του Βερολίνου, τ. Β΄, Εστία, Αθήνα, 319 και Davies, Norman., 1996, Europe, A History, Pimlico, London, 1063.
2: Berstein S. - Milza.P., 1999, Ιστορία της Ευρώπης από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά Κράτη 5ος-18ος αιώνας, τ.Γ΄, Αλεξάνδρεια , Αθήνα, 179.
3: Pachter, Henry. M., 1975, The Fall and Rise of Europe, David & Charles, London, 278-279.
4: Berstein, S. - Milza.P., ό.π., 180-181 και Τσακαλογιάννης, Π., ό.π., 321.
5: Στο ίδιο, 180.
6: Τσακαλογιάννης, Π., ό.π., 322 και 320.
7: Davies, Norman., ό.π., 1070.
8: John Agnew and J. Nicholas Entrikin, eds. The Marshall Plan Today: Model and Metaphor. Routledge. (2004)

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Berstein S. - Milza.P., 1999, Ιστορία της Ευρώπης Από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά Κράτη 5ος-18ος αιώνας, τ.Γ΄, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.
Davies, Norman., 1996, Europe, A History, Pimlico, London.
Pachter, Henry. M., 1975, The Fall and Rise of Europe, David & Charles, London.
Τσακαλογιάννης, Πάνος., 2000, Σύγχρονη Ευρωπαική Ιστορία από την Βαστίλη στο τείχος του Βερολίνου, τ. Β΄, Εστία, Αθήνα.